www.shipman.fora.pl

Karrex

Stocznie w XVII wieku

Sercem terenu, na którym budowano okręty, była pochylnia.
Jej forma i wykonanie podlegały ściśle określonym zasadom.

Gdy w XVII wieku rozpoczynano budowę statku, najpierw wybierano odpowiednie miejsce, na którym można było układać elementy konstrukcyjne.
Następnie przygotowywano tam pochylnię. Samo pojęcie „stoczni” odnosiło się do stolarki podtrzymującej stępkę oraz, w miarę postępu robót, kolejne elementy okrętu. Ostatecznie ta drewniana konstrukcja utrzymywała cały kadłub. Później, znaczenie tego słowa zostało rozszerzone na zakład, w którym buduje się statki.

Diorama stoczni, przedstawiająca różne etapy budowy Vasy
[link widoczny dla zalogowanych]

Pochylnia okrętowa

Teren wybierany na miejsce budowy statku zawsze znajdował się w pobliżu wody. Warunkiem koniecznym był solidny, zwarty grunt, żeby utrzymać ciężar okrętu i konstrukcji wspierającej kadłub. Jeśli konstruktorzy obawiali się, że grunt może się obsunąć, wykonywano wykop.

Model na pochylni / rampie
[link widoczny dla zalogowanych]

Powstawała fosa o szerokości 10–13 m i długości równej długości budowanego statku plus 1/6 tego wymiaru. Na spodzie układano kłody dębowe, poprzecznie, jedna obok drugiej, a na nich równolegle układano deski.

W ten sposób powstawała solidna podstawa, na której można było oprzeć pozostałe elementy podpierające konstrukcję statku. Do tego dodawano bloki stępkowe, czyli specjalnie wyprofilowane kloce dopasowane do kształtu stępki.

Bloki stępkowe, na których budowano statek, składały się z klocków i klinów drewnianych układanych jedne na drugich w taki sposób, by zapewnić równe ułożenie stępki. Jej linia musiała być idealna.

Jeśli teren był wystarczająco solidny, można było od razu przystąpić do układania desek. Robiono to w taki sposób, żeby ich nachylenie umożliwiało późniejsze zwodowanie statku. Najczęściej pochylnie budowano na osi północ–południe, tak by boki kadłuba były równomiernie oświetlone promieniami słońca. Chodziło o to, żeby uniknąć sytuacji, w której drewno po obu stronach wysychałoby w różnym tempie, co mogłoby doprowadzić do odkształcenia szkieletu i zachwiania symetrii kadłuba. Niekiedy budowano pochylnie murowane, odporniejsze na złe warunki pogodowe, ale rozwiązanie to stosowano rzadko, ponieważ było dużo kosztowniejsze.

Podpory i bloki stępkowe

Teren, na którym budowano pochylnię, był z reguły płaski, natomiast do zwodowania potrzebne było nachylenie o wartości pięciu stopni. Stępkę należało układać z takim nachyleniem, żeby szkutnicy mogli swobodnie pracować, a poza tym musiała ona znajdować się na pewnej wysokości w stosunku do dna rowu. Nachylenie oraz odpowiednie przewyższenie uzyskiwano dzięki specjalnej konstrukcji zwanej klatką stępkową, którą można nazwać stocznią właściwą.
Klatkę stępkową budowano z belek drewnianych układanych schodkowo. Miały one różną długość w zależności od wysokości całej konstrukcji.

Długość górnych poprzeczek, bezpośrednio przylegających do stępki, wynosiła najczęściej od 100 do 130 cm. Miały one przekrój trójkątny, tak by wyrównać zmiany poziomu podłoża. Belki u podstawy były powiązane, czyli spięte dużymi metalowymi klamrami lub belkami o profilu odwróconej litery V. Belki wzmacniano pionowymi słupkami. Wszystkie elementy łączące i wzmacniające tworzyły konstrukcję pomocniczą. Wysokość klatki stępkowej wyliczano tak, by stępka miała nachylenie 5 stopni i znajdowała się około 60 cm od dna wykopu czy gruntu. W wypadku pochylni murowanej właściwe nachylenie uzyskiwano już w trakcie wykonywania murarki, zaś wysokość klatki stępkowej wybierano tak, by szkutnikom wygodnie się pracowało.

Pierwszą czynnością było ułożenie konstrukcji podtrzymującej stewę rufową (czyli elementy znajdujące się na tylnym krańcu stępki). Następnie układano kolejne elementy, rozstawione co 190–230 cm. Ostatni z nich, czyli umieszczany pod przednim krańcem stępki, często miał kształt czworokąta złożonego z drewnianych desek układanych naprzemiennymi warstwami.

Urządzenia do podnoszenia / Żurawie

Podnoszenie ciężkich elementów, takich jak stewa rufowa o ciężarze przekraczającym 3 t, wymagało korzystania z żurawi. Montowano je po przygotowaniu całej pochylni. W stoczniach stosowano żurawie proste (czyli pojedyncze) lub podwójne, zespolone.
Klasyczny żuraw do budowy dużego statku składał się z dwóch pni drzew iglastych o wysokości 20 m i średnicy u podstawy około 1 m. Na górze pnie były ze sobą związane, a ich dolne końce rozstawione o 5 do 6 m. Rozstaw ten był stały dzięki specjalnym belkom mocującym. Stopy żurawia były obudowane elementami zwanymi chodakami lub sabotami, które można było przesuwać po specjalnej szynie.

Fragment modelu stoczni z XVII wieku. Na pierwszym planie widoczne są dwa żurawie do zabudowania stewy rufowej na stępce dużego statku

Żurawie ustawiano po obu stronach budowanego statku. Na wysokości górnego wiązania znajdowały się bloczki przybite do pni żurawia. Dzięki nim konstrukcję żurawia można było solidnie przymocować do gruntu, ale również zbliżać żurawie do siebie lub odsuwać. Każdy żuraw miał cztery odciągi mocowane do górnego końca pni oraz dwa dalsze, mocowane na jednej trzeciej wysokości. Odciągi można było regulować za pomocą przesuwnych wielobloczków. Żurawie były również wyposażone we wciągniki. Na głowicy, czyli ich szczycie, umieszczano jeden lub dwa wciągniki proste, a na wysokości wiązania górnego umieszczano dalsze dwa wciągniki, znacznie większe od poprzednich. Kolejny wielokrążek służył do regulowania kąta nachylenia żurawia.

W stoczni zawsze wyznaczano miejsce, gdzie robotnicy przygotowywali deski do poszywania burt oraz pokładów statku. Poszczególne elementy konstrukcyjne statku również powstawały w stoczni. Korzystano z jedynych wówczas istniejących narzędzi, czyli różnego rodzaju i wielkości pił, siekier i świdrów ręcznych. Narzędziami tymi obrabiano elementy drewniane i wykonywano otwory na gwoździe. Na terenie stoczni znajdowały się także szopy, gdzie wykuwano gwoździe i wszystkie potrzebne części żelazne.

POCHYLNIA

Trochę informacji z różnych źródeł czym to się je Wink

Pochylnia - budowla hydrotechniczna umożliwiająca zbudowanie i zwodowanie kadłuba statku lub innej jednostki pływającej. Pochylnie stanowią podstawowe wyposażenie stoczni produkcyjnych. Zwykle obsługiwane są przez żurawie stoczniowe lub suwnice bramowe.

Współcześnie pochylnie dzielą się na:

Wodowanie – wprowadzenie statku wodnego albo innej jednostki pływającej na wodę po budowie, remoncie, transporcie itp.

Wodowania można dokonać poprzez:

Szczególnie uroczyste jest wodowanie jednostki nowo zbudowanej w stoczni połączone z chrztem i nadaniem nazwy.

Fragment obrazu. Mal. Jacob Philipp Hackert (1737-1807)

Uroczyste wodowanie 131-działowca HMS Royal Albert w stoczni Woolwich (13 maja 1854 r.)

uroczyste wodowanie 84-działowca HMS Thunderer w stoczni Woolwich (22 września 1831)

Trudno generalizować czy w czasach wielkich żaglowców wodowanie odbywało się poprzez spuszczanie po pochylni rufą czy dziobem, gdyż są i takie i takie wizerunki.

Stocznia Johann Lange w Vegesack, 1837

Stocznia morska w Castellammare di Stabia, mal. Jacob Philipp Hackert (1737-1807)
_____________________________________________________________________________

Przykłady pochylni z sankami możemy znaleźć na portalach modelarskich m.in.
[link widoczny dla zalogowanych]

[link widoczny dla zalogowanych]

[link widoczny dla zalogowanych]
pochylnia jako podstawka pod model Fleurona

Sama pochylnia może posłużyć jako podstawka do modelu np. jak wyżej do Fleurona czy HMS Victory

[link widoczny dla zalogowanych]

Taką pochylnię zaczął budować kol. mario1985

» Rampa - pochylnia
[link widoczny dla zalogowanych]

Karrex

POCHYLNIA SANKOWA

Pochylnia sankowa służyła do wyciągania jednostki z wody na brzeg w celu przeprowadzenia remontu, oprócz sanek, które ułatwiały ślizg po pochylni, było potrzebnych w zależności od wielkości jednostki, jeszcze kilka -kilkanaście kabestanów do wyciągnięcia.

Budowę takiej pochylni (Helgenbock) z kabestanami możemy zobaczyć w dalszej części prezentowanej powyżej relacji
[link widoczny dla zalogowanych]

[link widoczny dla zalogowanych]

Karrex

RAMPA

Jak widać na poniższych ilustracjach z epoki, przy gotowym kadłubie budowano rampę, którą dostarczano materiały do dalszej budowy wewnątrz kadłuba.

Taką rampę też można wykorzystać do budowy dioramki.

DIORAMA STOCZNI

Jak już mamy model, pochylnię jako podstawkę i odpowiednio sporo miejsca na eksponowanie modelu, to możemy pokusić się o wykonanie dioramki stoczni.

Przykładem tak ciekawego rozwiązania ekspozycji może być model Sovereign of the Seas - w stoczni, znaleziony na Facebooku.

[link widoczny dla zalogowanych]