www.shipman.fora.pl

Karrex

Stewa dziobowa: elementy i złącza

Na przednim końcu stępki znajdowała się rozbudowana konstrukcja składająca się
z wielu elementów – zaokrąglona w dolnej partii i wyprostowana ku górze.

Dziobowa partia kadłuba galeonu była jedną z najbardziej złożonych części statku. Składała się z wielu skomplikowanych elementów. Umownie tę część statku nazywano "strefą stewy dziobowej" lub "strefą węzłówki dziobowej" (oba te określenia nawiązują do nazw głównych elementów tej części kadłuba). Była ona szczególnie ważna dla konstrukcji statku, ponieważ zapewniała stabilność dziobu.

Opis konstrukcji

Na rysunku poniżej pokazano dwa rzuty - z góry i z boku - konstrukcji dziobu niewielkiego galeonu z dwoma pokładami.

[link widoczny dla zalogowanych]
La Renommee, 1744, Kazek

Na przekroju widać, w jaki sposób w podłużne elementy szkieletu tworzące zespół stępki, falszkilu i nadstępki, wpasowuje się stewa dziobowa i czub nadstępki, którego przedłużeniem jest nakładka dziobnicy. Te ostatnie elementy tworzyły krzywiznę dziobu, przechodząc z płaszczyzny poziomej w pionową.
Wymiary dziobnicy i nakładki dziobnicy były związane z wymiarami stępki i nadstępki, ponieważ stanowiły ich naturalne przedłużenie. Miejsca połączenia tych elementów służyły także do mocowania i podtrzymywania wzdłużników dziobnicy, czyli kilku zaokrąglonych elementów podłużnych mocowanych gwoździami do nadstępki i czuba nadstępki, na których opierały się wręgi dziobowe. Wzdłużniki dziobnicy znajdujące się na wysokości pokładów podtrzymywały odeskowanie pokładów w części dziobowej.

Na rzucie z góry można zauważyć, że dziobnica, nakładka dziobnicy i czub nadstępki są odpowiednio wyprofilowane, a w stronę dziobu ich szerokość maleje. Ta część kadłuba statku była szczególnie ważna dla zapewnienia stabilności całej konstrukcji, a więc każdy element musiał być mocno połączony z elementem sąsiednim.

Do tego celu szkutnicy używali grubych gwoździ. Linie kreskowane na przekroju podłużnym wskazują miejsca wbijania gwoździ. Niektóre były tak długie, że przechodziły przez kilka elementów na raz. Konieczne więc było wykonywanie precyzyjnych otworów. Tę samą technikę stosowano przy montowaniu skrajnych elementów dziobu, taranu i falochronu.

Dobrą ilustracją stopnia złożoności tej części kadłuba jest kolejny rysunek, na którym pokazano elementy stewy dziobowej dwóch statków z różnych epok. O ile kształt i skład elementów mogą się różnić, to sama koncepcja nie uległa zmianie.
Można powiedzieć, że w opisywanych do tej pory podłużnych elementach szkieletu kadłuba nie było większych różnic między technologiami stosowanymi w różnych krajach europejskich ani też między techniką z XVII wieku i tą z czasów późniejszych.

Widoczne elementy strefy stewy dziobowej

Na rysunku przedstawiono kilka elementów konstrukcyjnych, o których do tej pory nie było mowy. Są to części zewnętrzne dziobnicy.

Logicznym przedłużeniem falszkilu jest element znajdujący się u podstawy dziobnicy, potocznie nazywany piętą dziobnicy. Służył do ochrony tej części konstrukcji kadłuba w razie tarcia o dno i był wymienialny. Należy pamiętać, że w XVII wieku porty nie były tak dobrze wyposażone, jak obecnie. Statki poszukujące miejsca osłoniętego od wiatru i fal czasem żeglowały blisko brzegu, co stwarzało ryzyko otarcia stępki o dno morskie. Niekiedy dochodziło do zakleszczenia w skałach. Konieczne więc było zabezpieczenie dziobnicy oraz przedniej części falszkilu.

Następnym elementem była kryza, czyli element prosty, lecz nachylony do przodu, zabezpieczający dziobnicę i podtrzymujący falochron. Kryza i pięta dziobnicy były odpowiednio wyprofilowane, cieńsze od przodu, żeby ułatwić żeglowanie.
Nad kryzą znajdował się falochron, który rozcinał wodę. Element ten, tak jak i dwa poprzednie, był wyprofilowany i cieńszy z przodu. Wyżej umieszczano taran. Nad nim zwykle montowano galion oraz kilka innych elementów konstrukcyjnych. Z biegiem lat taran znacznie ewoluował, zmieniając kształt i przeznaczenie. Był znakiem rozpoznawczym wielu rodzajów jednostek pływających.

[link widoczny dla zalogowanych]
La Renommee, 1744, Kazek

______________________
Mam wątpliwości co do poprawnej nomenklatury - szczególnie "taran", "falochron", "kryza" czy "czub nadstępki", więc można to zweryfikować z hiszpańską terminologią - poniżej, z której to pochodzą powyższe rysunki. Zwracam też uwagę, że rysunki ilustrują XVIII w. jednostki - nie XVII jak sugeruje tekst.

Schematy budowy kolana diobowego, XVIII w.

Również z angielską (też nie jest to kolano dziobowe galeonu lecz XVIII w. liniowca).

z książki "The Anatomy of Nelson's Ship"

4. Gorguera (ang. Gripe)
5. Tajamar (ang. Lacing)
6. Relleno del beque (ang. Chock Piece)
7. Beque (ang. Main Piece)