www.shipman.fora.pl

Karrex

FRANCUSKIE ŁODZIE OKRĘTOWE - XVII w.

Wprowadzeniem będzie krótki fragment z tematu p. Krzysztofa Gerlacha.
http://www.shipman.fora.pl/budowa-zaglowcow,11/dawne-lodzie-okretowe,11.html#11

chaloupe

grande chaloupe

longboat

launch

Chaloupe pontée

Double chaloupe

chaloupes en fagot

chaloupes a puits

Nie mamy planów łodzi Soleil Royal, ale już wiemy z monografii Jean-Cloude Lemineura, że rozporządzenie z 1689 r. zezwalało na trzy łodzie na okrętach pierwszej rangi o masie powyżej 1500 ton:
chaloupe (ang. longboat),
grand canot (przetłumaczone w wersji ang. na barge) i
petit canot (przetłumaczone na cutter).

Największa z nich, CHALOUPE - szalupa, była używana do wielu zadań, w szczególności do transportu kotwic, zaopatrywania okrętu zwłaszcza w wodę podczas kampanii. Była również używana do holowania okrętu w razie potrzeby np. po utracie steru lub ściągania z mielizny. Także używana do przewozu oddziałów morskich.
Szalupa opisana przez Jean-Claude Lemineura, pod koniec XVII w. miała długość 36 stóp czyli ok. 11 m i według Jeana Boudriota ważyła około 8200 funtów. Liczyła do 20 wioślarzy. Wysokość burt w zależności od długości wynosiła 6 do 8 stóp (ok. 183 - 244 cm).

GRAND-CANOT - używana do lżejszych zadań była mniejsza i mierzyła 30 stóp (ok. 9 m 15 cm).

PETIT-CANOT - była identycznej budowy jak grand-canot, tylko najmniejsza, mierzyła 25 stóp i 6 cali (ok. 7 m 77 cm).

Łodzie składowane były w luku na śródokręciu, jedna w drugiej, od największej do najmniejszej.

Z lewej strony autor zilustrował różnice w "kobyłce" (kołysce, podstawce) w części dziobowej i rufowej oraz rozłożenie podstaw/klinów zapasowych drzewc.

W monografii L'Ambitieux, która była mniejszą jednostką, jest mowa o dwóch łodziach:

Canot. A l'epoque les vaisseaux ne disposent que d'un seul canot, celui-ci a sept bancs.
Łódź. W tamtym czasie statki miały tylko jedną łódź, ta ma siedem ławek.

Chaloupe. Comporte onze bancs, retires lorsque le canot est place a l'interieur.
Szalupa. Posiada jedenaście ławek, zdejmowanych do umieszczenia łodzi w środku.

Karrex

FRANCUSKIE ŁODZIE OKRĘTOWE

Typy francuskich łodzi XVII - XIX w.:
chaloupe pontée - double chaloupe,
canot (10 -11 m),
chaloupe (11 - 13 m),
grand canot (11 - 13 m),
petite canot (8.5 - 10.4 m),
peniche (8.35 - 9.20 m),
yole (6.9 m),
riffiau (3.25 m);

CHALOUPE

[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
/ta właśnie służyła m.in. do przewozu kotwic, stałe krążki na dziobie i rufie - w "launch" ewoluowały w ruchomy żurawik/

Szalupa przewoziła również notabli, wtedy na rufie montowano zdobne zadaszenie, rozpięte na stelażu.

Rufa z chaloupe arme

PETIT-CANOT

Francuska petit-canot z końca XVIII w. - przy niemal identycznym profilu jak w brytyjskiej pinasie, mocno odmienne linie wodnic, prawie takie same jak na większych łodziach. To tłumaczy brak zapału Francuzów do używania odrębnej nazwy "péniche"

Karrex

Na stronce
[link widoczny dla zalogowanych]
znalazłem świetne przykłady francuskich łodzi okrętowych.
L'ARTESIEN, 1764
/trzeba kliknąć – SPOILER/ Wink

Fotka chaloupe (dosł. szalupa) w typie angielskiego longbota.
W kolekcjach zeszytowych błędnie nazywana BARKĄ. Barka (barge) była reprezentacyjną łodzią admirała, kapitana. Zapewne chodzi o BARKAS bo to nazwa najczęściej tłumaczona przez polskie słowniki.

/ta właśnie służyła m.in. do przewozu kotwic, stałe krążki na dziobie i rufie - w "launch" ewoluowały w ruchomy żurawik/.

Następna to grand canot z całym osprzętem (nawet trap),

kolejne dwie to petit canot.

Inne modele.

[link widoczny dla zalogowanych]
chaloupe Creole
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
Creole
[link widoczny dla zalogowanych]

Karrex

OŻAGLOWANIE

Temat będzie uaktualniany i weryfikowany - potrzebne datowania i wymiary

Łodzie okrętowe, w tym szalupa (chaloupe), były łodziami wiosłowymi,

ale jak była możliwość, mogły "chodzić" pod żaglami.

dwumasztowe łacińskie

W monografii [link widoczny dla zalogowanych] Jean-Claude Lemineura znajdziemy cztery typy ożaglowania szalup
1) dwumasztowe rejowe; 2) rozprzowe z bukszprytem i sztakslem,

3) trzymasztowe lugrowe z bukszprytem i wystrzałem, na bezanie rozprzowe i 4) dwumasztowe łacińskie.

Ożaglowanie trójmasztowej francuskiej chaloupe:

Trzy maszty, dwa z ożaglowaniem lugrowym, bezan z łacińskim i wystrzałem, bukszpryt i fok

schemat otaklowania - drzewce, żagle, olinowanie, z ożaglowaniem lugrowym i rozprzowym na bezanie

Przykłady innych ożaglowań.

dwumasztowa feluka, z ożaglowaniem łacińskim na grotmaszcie i rozprzowym na foku

Ożaglowanie innej łodzi (nie określę typu, gdyż petit canot na dużej jednostce będzie grand canot na mniejszej).

Jeszcze ożaglowanie szalupy hiszpańskiej sporo młodszej Santisima Trinidad

i moje kombinacje

lugrowe

lugrowe z bukszprytem i sztakslem

lugrowe z bukszprytem i dwoma sztakslami

gaflowe z bukszprytem i dwoma sztakslami

_________________
rosprze, rozprze - poprawność językowa mówi o rozprzu, a w "mowie" żeglarskiej znajdziemy rosprze.
_____________

Karrex

RIVOLI, 1810

Mam fotki kompletu sześciu łodzi z francuskiej [link widoczny dla zalogowanych].

[link widoczny dla zalogowanych]<<klik

Trzy na śródokręciu. Największa grand canot w typie longbota.

Dwie na burtach.

I ostatnia na rufie.

Notabene bardzo ładny model.

Karrex

Znalazłem w moim archiwum jeszcze kilka zdjęć "szalup" Rivoli. Może ktoś zechce skorzystać.

Karrex

L'HERMIONE, 1779

Przy rekonstrukcji [link widoczny dla zalogowanych] można podpatrzeć rozwiązania m.in. belek, dulek i inne.

[link widoczny dla zalogowanych]<<klik

/na stronie były fotki lepiej ilustrujące, ale już ich nie ma Sad

/

Chaloup.

Grand canot.

Chaloup, grand canot, petit canot.

_____________

Karrex

CHALOUPE

W zgromadzonych materiałach widzimy w szalupach francuskich dwa rodzaje rolki kotwicznej tylnicy (raczej bez względu na okres, choć sądziłem, że to różnice ewolucyjne).
Przy waloryzacji szalupy, a dokładniej chaloupe z okresu Soleil Royal, 1669 - 1692 dobrze byłoby wiedzieć jak powinien (mógłby) wyglądać ten element.
W materiałach promocyjnych monografii Jean-Claude Lemineura - LA CHALOUPE DES VAISSEAUX de 1680 - 1780 na stronie Ancre, planik chaloupe - rysunek 1 (20 wioseł, ale nie wiem z którego roku, chociaż w monografii l'Ambitiex - ten jest datowany Wink

wygląda podobnie) przedstawia krążek "wbudowany" w klepkę mocnicy rufowej.

Jest jednak sporo przykładów jak rysunek nr 2 gdzie "krążek" (jarzmo) wystaje ponad pawęż np. chaloupe do modelu dużo późniejszego Royal Louis, 1759

czy l'Artesien, 1764

i podobnie na tych wizualizacjach 3D,

ale na drugim malowanie takie jakieś angielskie z czasów Victory.

Natomiast to niskie rozwiązanie (rysunek 1) jest również w tym samym okresie i na jeszcze późniejszych (młodszych) jednostkach.

le Duc de Duras, 1765

Creole, 1827

A tu jeszcze ciekawiej - połączone wersje 1 i 2.

O wyjaśnienie tej kwestii poprosiłem p. Krzysztofa.